Weer slaat op hol
In Brussel, Londen en New York is het ijskoud, in Tasmanië, waar het zomer is, valt sneeuw, en in Groenland en Turkije worden warmterecords verpulverd. Overstromingen, sneeuwstormen en hittegolven teisteren de planeet. Klimatologen zijn niet verbaasd.
Een warmer klimaat betekent meer vocht in de atmosfeer en dat zorgt voor grilliger weer en meer neerslag Klimatoloog Jean-Pascal van Ypersele
In ons land is het record van het aantal sneeuwdagen, dat sinds 1906 op 49 dagen stond, gebroken; het lag gisteren op 54 dagen. Ondertussen kreunt de Amerikaanse oostkust onder extreme koude en zware sneeuwstormen, terwijl het ene deel van Australië vergaat onder regen en het andere onder hitte. Dit jaar gaat de geschiedenis in als een jaar van extreem weer vol natuurrampen. Niets doet vermoeden dat het in 2011 anders zal zijn, wel integendeel.
Zo kregen de Grieken midden deze maand af te rekenen met de meest uitzonderlijke meteorologische bokkensprongen in decennia. In amper 48 uren nam de temperatuur in het zuiden van het land een duik van liefst 20 graden Celsius. In Kreta gaf de thermometer de ene dag nog 25 graden Celsius aan, twee dagen later viel sneeuw op het toeristische eiland. In Athene was het midden deze maand eveneens de ene dag nog een aangename 22 graden Celsius, maar kwam de temperatuur twee dagen later amper boven het vriespunt uit en viel er sneeuw.
Jojoweer
Ook de Bulgaren en de Australiërs kampen met jojoweer. In het Bulgaarse Veliko Tarnovo, waar het officieel winter is, was het twee dagen geleden 20 graden. Begin deze maand was het in hoofdstad Sofia zelfs 23 graden en in het westen van het land was kerstavond net een zomeravond met een warme onweersstorm. Maar ondertussen is stevig winterweer op komst in Bulgarije.
In Australië valt evenmin peil te trekken op het weer. Voor de laatste dag van het jaar wordt in Melbourne 36 graden voorspeld, terwijl het gisteren 7 graden was. Extreme regenval geselt ondertussen de Australische oostkust terwijl hitte en bosbranden het westen van het land te beurt vallen. In het oostelijke Queensland heeft de tropische cycloon Tasha enorme schade aangericht en New South Wales kampt met overstromingen. In Tasmanië, waar het zomer is, zijn er sneeuwstormen.
Aan de andere kant van de wereld, in Europa en de VS, blijven koude en sneeuw schade aanrichten. Vooral de oostkust van de VS wordt net zoals vorig jaar getroffen door zware sneeuwstormen, waardoor de gouverneurs van de staten Massachusetts, Virginia en Maryland de noodtoestand hebben uitgeroepen en alle luchthavens van New York dicht zijn. Het zuiden van de VS beleefde dan weer een zeldzame witte kerst, in de stad Atlanta in de staat Georgia zelfs voor het eerst in 128 jaar.
Ook aan de Amerikaanse westkust, in Californië, is de noodtoestand afgeroepen omwille van het uitzonderlijke weer. Regenstormen en dikke pakken sneeuw in de woestijn Sierra Nevada zorgen voor ellende en meteorologische records. In sommige delen van de staat moesten duizenden mensen worden geëvacueerd.
In Moskou moest de luchthaven dan weer worden gesloten omdat ongewoon warm weer voor hagelstromen zorgde. Bangladesh krijgt momenteel af te rekenen met ongewone koude en ook Europa en dan vooral Groot-Brittannië, dat de zwaarste winter in een eeuw kent, blijft vooral sprake van een winters offensief met sneeuwstormen en gesloten luchthavens.
Opwarming versus koudegolf
Wat is er aan de hand? Verschillende weerfenomenen en de effecten van de klimaatverandering spelen op elkaar in, zegt topklimatoloog Jean-Pascal van Ypersele (UCL). Doordat de aarde opwarmt, is er meer vocht in de lucht. Daardoor is er meer energie in de atmosfeer en kunnen het weerpatroon grilliger en fenomenen als stormen intenser worden. "En vooral, meer vocht in de atmosfeer betekent meer regenval. Bij koude temperaturen is dat sneeuw. Overal ter wereld nemen regen- en sneeuwval toe", zegt van Ypersele.
Er is ook sprake van een compensatie-effect. Van Ypersele: "Als het op één plek erg koud is, kan het niet anders dan dat het elders warmer is dan gemiddeld."
Daarnaast speelt de ingewikkelde dynamiek van de oceanen. Die zijn eveneens erg onderhevig aan de opwarming van de aarde en hebben op hun beurt een grote impact op onder andere wintertemperaturen.
Dat die laatste in onze contreien en in de VS erg laag liggen, geeft sommigen de indruk dat het met de opwarming van de aarde wel meevalt. "Onterecht", zegt van Ypersele. Het afgelopen jaar wordt wellicht het warmste ooit opgemeten, november was de warmste novembermaand sinds de industriële revolutie en in Turkije en Griekenland sneuvelden begin deze maand ettelijke warmterecords. Het was er acht graden warmer dan gemiddeld. Hetzelfde geldt voor Groenland.
Van Ypersele benadrukt hoe relatief enkele kouderecords zijn. Het was in 2009 de op een na koudste winter in 25 jaar in Europa, met temperaturen van gemiddeld 1,3 graden lager dan gewoonlijk. Maar klimaat speelt op langere termijn. Het was vorig jaar slechts de dertiende koudste winter sinds 1948 en de vijfde warmste ooit. Meer zelfs, volgens klimatoloog Julien Cattiaux van het Franse 'Laboratoire des sciences du climat et l'environnement' zouden de nog af en toe koude winters nog veel kouder zijn zonder de opwarming van de aarde.
