Zonnestelsel heeft de vorm van een ei
Ons zonnestelsel heeft een eivorm omdat aan zijn grenzen de zonnewind botst met gassen die aan een instellair magnetisch veld onderworpen zijn, zo hebben wetenschappers ontdekt dankzij gegevens van de meer dan dertig jaar geleden gelanceerde onbemande sonde Voyager-2. Dat staat in het jongste nummer van het wetenschappelijke vakblad Nature.
Termination shock
De in 1977 gelanceerde verkenner van de NASA heeft vorige zomer meerdere keren op een tiental miljard km van de Aarde de 'termination shock' overschreden. Dat is de plaats waar de zonnewind zodanig in kracht is afgenomen, dat hij niet meer kan optornen tegen de inkomende stroming van de interstellaire deeltjes. De termination shock geldt als het begin van het einde van de heliosfeer, een soort 'bel' in de ruimte waar de Zon als alleenheerser het grootste deel van de invloed van de interstellaire ruimte kan buitenhouden.
Heliopauze
Na de termination shock volgt de heliopauze, de grens waar de zonnewind (de stroom van geladen deeltjes van de Zon) volledig ophoudt. De zonnewind blaast naar buiten en probeert die 'bel' op te blazen, terwijl er anderzijds de druk is van de aankomende interstellaire wond, aldus projectwetenschapper Edward Stone van het Caltech in het Californische Pasadena. De Voyager-1 heeft de 'termination shock' al in december 2004 overschreden, maar de sonde beschikt na de passage voorbij Saturnus niet meer over de instrumenten die vereist zijn om de snelheid, dichtheid en temperatuur van de zonnewind te meten.
Niet rond
De Voyager-2 bereikte die 'muur' al op 7 miljard km van de Zon, of 1,5 miljard km dichter bij de Aarde dan de Voyager-1, wat de astronomen toeliet eerdere vermoedens in verband met het pletten van de bel in het zuidelijke gebied te bevestigen. Aan zijn 'afgeplatte' zuidelijke kant ondergaat ons zonnestelsel een continu bombardement van deeltjes van interstellair gas, veel minder dicht dan de zonnewind maar blootgesteld aan magnetische velden van sterren in de buurt. Maar dat kan volgens Stone veranderen omdat die magnetische velden turbulentie ondergaan.
Temperatuur
Voyager-2 heeft voorbij de 'termination shock' een veel lagere temperatuur gemeten dan gedacht, met name 100.000 graden Kelvin in plaats van een miljoen graden. De Voyager-1 en Voyager-2 zijn de verst van ons verwijderde, door mensenhanden vervaardigde, ruimtetuigen. Zij snellen aan 17 km per seconde van ons weg. Beide Voyagers blijven decennialang nog onze enige bronnen van informatie omtrent hetgeen er aan de grens van ons zonnestelsel gebeurt. Binnen vijf tot zeven jaar zouden zich in de interstellaire ruimte bevinden. (belga/sam)
02/07/08 19u58
