di 30 mei 2006, 20:13
Noordelijke IJszee was ooit subtropisch
UTRECHT - Ooit was de Noordelijke IJszee subtropisch. Waar het nu bitterkoud is, heersten 25 miljoen jaar geleden temperaturen van rond de 24 graden. Vijf miljoen jaar later was de IJszee een warm zoetwatermeer, gevuld met dikke matten van zoetwatervarens.
IJsbrekers en onderzoekschepen in de Noordelijke IJszee.
Foto: ANP
Onderzoekers melden dat spectaculaire nieuws deze week in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. „De wetenschappelijke wereld verkeert in een shock”, zegt paleo-oceanograaf Henk Brinkhuis van de Universiteit Utrecht, een van de auteurs. „Met dergelijke temperaturen was nooit rekening gehouden.” Nature besteedt in drie artikelen aandacht aan verschillende aspecten van het onderzoek.
De wetenschappers stellen dat de huidige klimaatmodellen niet in staat zijn een goed beeld te geven van de hoge temperaturen van destijds. Volgens Brinkhuis betekent het dat de modellen die nu worden gehanteerd ook onbruikbaar zijn om iets te zeggen over de komende honderd jaar.
Prognose
„Die prognoses zijn aan de conservatieve kant”, meent Brinkhuis, die zichzelf omschrijft als bestudeerder van oceaanbodemmodder. „Alle voorspellingen van het IPCC (het klimaatpanel van de Verenigde Naties) zijn gebaseerd op de huidige topografie en de huidige vegetatie. Als het straks op Groenland warmer wordt, gaan daar gewoon planten groeien.”
Onderzoek van resten van planten (algen) brachten Brinkhuis, zijn collega Appy Sluijs en Jaap Sinnighe Damsté van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) tot de slotsom dat het op de Noordpool ooit zo warm was. Brinkhuis maakte deel uit van een internationale gezelschap dat in 2004 de Arctic Coring Expeditie uitvoerde.
Het materiaal dat ze, voorafgegaan door ijsbrekers, op de oceaanbodem aantroffen, vormt de basis voor hun conclusies. Met met behulp van een bij het NIOZ ontwikkelde paleothermometer kon de exacte temperatuur van het oppervlaktewater van 24 graden, ideaal zwemwater, worden vastgesteld.
IJsbergen
De oudste aanwijzingen voor ijs in de IJszee dateren van rond 45 jaar miljoen geleden. „Dat is 35 miljoen eerder dan tot voor kort werd verondersteld”, aldus Brinkhuis. Afzettingen van een soort grind dat door ijsbergen was losgelaten, heeft de onderzoekers tot die stelling gebracht.
Uit de resten van zoetwatervarens in afzettingen valt op te maken dat de oppervlaktewateren in de Arctische Oceaan, zoals de Noordelijke IJszee ook wel wordt aangeduid, volledig zoet was. De wetenschappers veronderstellen dat er destijds minder water van andere oceanen in de Arctische Oceaan terecht kwam en omgekeerd.
