Dun ijs15-7-2009 22:56Hey Erik,
Bij jou op de Zuidpool is het altijd ijskoud, maar hier op de Noordpool is het nu warm. Ik heb al een paar dagen geen lang ondergoed meer aan en vandaag loop ik al de hele dag zonder jas buiten. Je voelt de zon op je huid. Zo’n warme dag kan ik me niet herinneren en ik besluit het na te zoeken. Via internet krijg ik snel en gratis toegang tot alle weersgegevens van het Noorse meteorologisch instituut (http://www.eklima.no) en mijn gevoel blijkt te kloppen. Gisteren is een temperatuur gemeten van 12.7 graden en in de tijdsreeks sinds 1990 is dat pas één keer overtroffen in de maand juli.
In de jaren dat ik hier op Spitsbergen onderzoek doe, heb ik zelf ervaren dat het hier warmer wordt. De gletsjers hier in het fjord zijn allemaal aanzienlijk kleiner geworden. Vorig jaar ben ik met verslaggeefster Marieke de Vries naar een plek geweest waar we op basis van oude foto’s de verandering konden zien (zie http://player.nos.nl/index.php/media/play/tcmid/tcm:5-399290 ). Het ijs is daar vele honderden meters teruggetrokken, waardoor er nieuwe vaarroutes zijn ontstaan voor mijn kleine bootje. Ik kan ook twee eilanden aanwijzen die in 1990 nog niet bestonden omdat ze onder het ijs lagen. Inmiddels hebben de eilanden namen gekregen en staan ze op de nieuwste kaarten.
Het is heerlijk om in de zon buiten te zitten, maar het is ook beangstigend. De veranderingen gaan nu zo snel. We meten de temperatuurverhoging, maar weten nog weinig van de consequenties voor de natuur. Ik zie duidelijk meer vliegjes en mugjes en ben maar begonnen met ook deze verandering vast te leggen (http://www.poolstation.nl/weblog.php?nr=372). De ganzen houden nog redelijk vast aan hun oude tijdschema, maar alle zeevogels zijn twee weken later doordat het voedselrijke koude poolwater dit jaar te ver weg is.
Als ik op internet kijk naar de nieuwste ijskaarten van het Noordpoolgebied, dan lijkt het erop dat dit jaar geen nieuw record wordt, maar de minimale ijsbedekking zal dit jaar tot dicht bij het minimumoppervlak van 2007 komen (zie: http://nsidc.org/arcticseaicenews ).
Intussen vliegt een onbemand vliegtuigje boven het dorp testrondjes. Het maakt veel lawaai en vliegt een uur lang hetzelfde voorgeprogammeerde rondje, over de landingsbaan heen en over de gletsjer terug. Morgen gaat dit vliegtuigje richting Noordpool. De Amerikaanse ruimteorganisatie NASA is voor dit project verantwoordelijk en is met een groep van 16 mensen hier neergestreken. Ze doen gedetailleerde metingen aan de ijsdikte langs de randen van het pakijs. De directeur van het onderzoeksinstituut van NASA is kort op bezoek om de campagne te lanceren.
Met satellietopnamen kan NASA duidelijk veranderingen in de ijsbedekking zien. Maar van de ijsdikte is minder bekend. Die ijsdikte is erg belangrijk om voorspellingen te kunnen doen voor de toekomst. Het éénjarig dun zeeijs kan veel sneller smelten dan het dikke meerjarige ijs. Vanaf ijsbrekers en onderzeeboten zijn al metingen van ijsdikte verzameld, die een sterke afname van de ijsdikte laten zien (zie website NASA: http://www.nasa.gov/topics/earth/features/icesat-20090707r.html). Nu moet er opgeschaald worden naar grotere gebieden en nieuwe apparatuur getest.
Het onbemande vliegtuigje vliegt met een snelheid van 50 kilometer per uur op ongeveer 100 meter hoogte. Hoogtemetingen met laser en rader worden gecombineerd met camerabeelden, waardoor het verschil tussen ijs- en zeeoppervlak kan worden gemeten. Dit verschil wordt omgerekend tot ijsdikte. Dus eigenlijk beoordelen ze aan de hand van hetgeen boven water zit, hoeveel er onder water aan vast zit.
Wij mogen van de projectleider alles vragen en bekijken. Dat is bij mij niet tegen dovemansoren gezegd. Ik ben opgegroeid in de tijd van de Thunderbirds en de eerste landingen op de maan. Ik heb hier in het dorp al eerder een raketlancering van dichtbij mogen bijwonen. Ik heb weer vragen genoeg.
Het vliegtuigje is ontwikkeld voor de Amerikaanse marine. Waarvoor precies is geheim. De Amerikanen komen hier op Spitsbergen vliegen, omdat zo’n vlucht vanaf Alaska niet mogelijk blijkt te zijn. Welke vraag ik precies stelde weet ik niet meer, maar het antwoord was dat het gehele team bestond uit burgers en dat de missie zuiver wetenschappelijk was. Dat heeft mijn fantasie geprikkeld. In hoeverre spelen hier ook andere belangen.
Het luchtruim tussen Amerika en Rusland, richting Noordpool is vast betwist gebied. In ieder geval niet de plek waar een laagvliegend toestel onder de radar door mag duiken. De verzamelde gegevens zijn wetenschappelijk heel interessant, maar ik weet zeker dat dit onderzoek ook vanuit economische, politieke en militaire kringen met belangstelling wordt gevolgd. Het kan nog heel wat warmer worden op de Noordpool.
Groet, Maarten
