Spaanse Costa's maken zich op voor grote kwalleninvasie
03/08/10 12u30
De Spaanse Costa's maken zich op voor een nieuwe grote kwallenplaag. Op verschillende stranden aan de Costa's aan de Middellandse Zee mogen strandgangers het water niet meer in. Daar is het vooral Pelagia noctiluca of parelkwal die voor miserie zorgt. Marinebiologen vrezen dat augustus 2010 de kwallenmiserie van het rampjaar 2008 nog gaat overtreffen.
Aan de andere kant, aan de Spaanse Atlantische kust in Asturias moesten negen stranden dicht afgelopen weekend omdat Physalia physalis, het fameuze Portugees oorlogsschip, er was gesignaleerd.
Maar aan de Costa's, waar jaarlijks miljoenen toeristen hun zomervakantie vieren, is de parelkwal het probleem. Die kwal, met een diameter van ongeveer tien centimeter, heeft 8 tentakels bedekt met netelcellen, en nog 8 lange neteldraden die een lengte tot 3 meter kunnen bereiken.
Parelkwallen aanraken is pijnlijk en kan leiden tot langdurige jeuk, rode, opgezwollen huis, duizeligheid, misselijkheid en braken. Een aantal mensen zijn erg gevoelig voor het dier en die kunnen overlijden als gevolg van een hartstilstand.
Vijftig mensen behandeld in half uur
In Denia, ten noorden van Benidorm, moest het Rode Kruis in het eerste half uur nadat de kwallen een paar dagen geleden opdoken al meteen vijftig toeristen verzorgen.
Dooskwal: gevaarlijker
Ook gesignaleerd aan de Costa Blanca en Costa de Sol is Carybdea marsupialis, een kleinere dooskwal die familie is van de beruchte dodelijke box jellyfish uit Australië. Deze is niet zo giftig, maar wel erger dan de parelkwal, en wie er mee in aanraking komt heeft daar vaak drie weken last van. Marsupialis is doorgaans te vinden in Caribische wateren.
Aan de Universiteit van Alicante hebben ze nu vastgesteld dat de populatie van deze soort, die tot nu slechts uitzonderlijk voorkwam in Spaanse wateren, de jongste maand explosief is gegroeid. "Dat heeft ons echt verrast", zegt professor Just Bayle, hoofd van de afdeling Marinebiologie. "Waarom weten we niet, we stellen wel vast dat ze vooral opduiken in stukken strandwater waar het zoutgehalte van het water net iets lager ligt." Het gaat vooral om stranden die in de buurt van bijvoorbeeld een riviermonding liggen.
Dacha Atienza, één van de wetenschappers die de dooskwal onderzoekt, vreest dat Carybdea marsupialis brokken gaat maken de volgende weken. "Deze kwal is veel gevaarlijker voor strandgangers dan de minder exotische soorten zoals de parelkwal", zegt hij. "Ze zijn transparant, veel moeilijker om te zien, en het is veel moeilijker om steken te vermijden."
Oorzaken bekend
Over de oorzaak van het toenemend aantal kwallenplagen in de Middellandse Zee (en wereldwijd, want het is een globaal fenomeen) bestaat ondertussen wel een concensus. Het is een combinatie van overbevissing (de natuurlijke vijanden zoals tonijn, zwaardvis, schildpadden zijn quasi verdwenen), van global warming (hittegolven en warmer, minder zuurstofrijk water jagen andere soorten weg, kwallen lijkt het niet te deren) en van vervuiling (kwallen gedijen in water waar andere zeedieren niet tegen kunnen).
Plan Medusa
De Middellandse Zee wordt de jongste jaren overspoelde met exotische zeedieren, die kunnen gedijen in de warmere zee maar een ravage aanrichten bij de oorspronkelijke bewoners. De Spaanse overheid kan maar weinig doen tegen de plaag. Er worden boten op zee gestuurd die de kustlijn patrouilleren en alarm moeten slaan wanneer ze grote hoeveelheden kwallen zien. Daarna wordt de rode vlag gehesen in het gebied en moeten strandgasten uit het water blijven.
Daarnaast is er Plan Medusa, een campagne met ondermeer posters die mensen moet voorlichten over de gevaren van kwallen en wat je moet doen als ge in aanraking komt met zo'n beest. Het Spaanse ministerie van Leefmilieu geeft overigens toe dat het "elk jaar erger wordt met de kwallen". En het probleem manifesteert zich overal, ook aan de Costa Brava en in de Balearen, waar kwallen een weerkerende pest zijn op de stranden van Mallorca, Ibiza, Menorca en Formentera.
1,5 euro per kilo
Spaanse vissers krijgen daar zelfs steun van de Spaanse regering om de kwallen te "vangen": 600 euro per dag en 1,5 euro voor elke kilogram kwal. Tijdens het toeristische seizoen van 2009 werden 16 vissersboten ingezet: tien voor de kust van Mallorca, drie voor Menorca, twee voor Ibiza en één voor Formentera.
Ook Portugees komt
Physalia physalis, het Portugees oorlogsschip, is trouwens ook aan een opmars bezig in de Middellandse Zee. Er zijn er al verschillende gesignaleerd voor de kust van Andalusië, in het bijzonder in de buurt van Almeria en langs de Costa del Sol tussen Cadiz en Malaga. Technisch gezien geen kwal maar een complexe kolonie van vier soorten poliepen, is het een indrukwekkende verschijning. Het Portugees oorlogsschip kan tentakels ontwikkelen tot 70 meter lang. Het lichaam is gemiddeld 9 tot 35 cm groot. Het gif doodt meestal niet, maar veroorzaakt wel veel pijn, en eventueel koorts, een shock, en ademhalingsproblemen. Toch overleven sommige mensen een ontmoeting met het Portugees oorlogsschip niet, omdat ze in het water in de tentakels verstrikt raken, verlamd worden en verdrinken. (mvl)
