Walvisjacht bedreigend voor mens en dier
Japan en IJsland drijven de walvisjacht momenteel op. Maar 's werelds grootste zoogdieren kijken aan tegen nog grotere bedreigingen: de commerciële visvangst en global warming op kop. Onder dat laatste lijden ze nu al merkbaar én meetbaar. Nochtans is een dergelijke jacht zinloos en gevaarlijk: walvisvlees is vandaag zo giftig dat het compleet ongeschikt is als menselijk voedsel.
Elk jaar sterven ook 100 miljoen haaien simpelweg omdat hun vinnen gegeerd zijn om in soep te draaien. De vinnen zijn smaakloos, hebben geen enkele medicinale werking. 85 procent van die haaien worden gewoon teruggegooid in zee om een pijnlijke dood te sterven. Nog eens 100 miljoen haaien eindigen jaarlijks dood in netten of aan haken van vissers die uit zijn op tonijn of andere commerciële vissen.
We zijn allemaal een beetje verantwoordelijk voor de donkere wolken die boven de walvissen hangen. De opwarming van het klimaat tast immers spectaculair het basisvoedsel van de walvissen aan. Onderzoekers hebben vastgesteld dat de hoeveelheid krill sterk is afgenomen sinds de jaren '70, in sommige gebieden met 80 procent. Ze hebben een direct verband gevonden daarvoor met het smelten van poolijs en het warmer worden van zeewater.
Door de opwarming van de Aarde moeten migrerende walvissen nu al 200 tot 500 kilometer verder naar het zuiden zwemmen om op zoek te gaan naar voedsel. Deze extra afstand in hun jaarlijkse migratie kost hen extra energie en verkort de periode waarin de walvissen vetreserves opbouwen.
Stel u een geluid voor dat zo hard is dat het alle andere geluiden overstemt in uw eigen huis. Zo hard dat u volledig gedesoriënteerd raakt. Voor veel van de walvissen en zeezoogdieren in onze oceanen is dit de dagelijkse realiteit. Menselijke activiteiten in en op zee, zoals scheepvaart, olie- en gaswinning, bouwactiviteiten onder water, en militaire operaties, hebben ervoor gezorgd dat de hoeveelheid achtergrondlawaai in onze wereldzeeën dramatisch is toegenomen ¿ op veel plaatsen tot schadelijke niveaus.
Er zijn onderzoeken naar de gezondheid van mensen die vaak walvisvlees of dolfijnachtigen eten. Ze hebben tien keer meer kwik in hun lijf dan iemand die dat niet doet. Het kwikniveau op de Faeröereilanden en in Taiji, waar ze dolfijnen en walvissen slachten en eten, bleek bij veel mensen 50 ppm (deeltjes per miljoen) te bedragen. Een niveau waarvan de medische wetenschap zegt dat het leidt tot zware neurologische problemen. Elk jaar sterven 500.000 walvissen, dolfijnen en bruinvissen in netten of aan haken van vissers. De gerespecteerde Canadese geneticus en milieuvoorvechter David Takayoshi Suzuki (houder van 22 eredoctaraten) noemt de moderne visvangst "de meest destructieve en ondoordachte menselijke bezigheid ooit". Het probleem met de vernietiging van onze oceanen en alle rijkdom daarin is dat we amper zien wat er op zee allemaal wordt uitgespookt.
200 miljoen
Elk jaar sterven ook 100 miljoen haaien simpelweg omdat hun vinnen gegeerd zijn om in soep te draaien. De vinnen zijn smaakloos, hebben geen enkele medicinale werking. 85 procent van die haaien worden gewoon teruggegooid in zee om een pijnlijke dood te sterven. Nog eens 100 miljoen haaien eindigen jaarlijks dood in netten of aan haken van vissers die uit zijn op tonijn of andere commerciële vissen.
In de tijd dat u deze tekst tot hier hebt gelezen, zijn er minstens 10 haaien vermoord en van hun vinnen ontdaan zodat ergens in Azië een bruid grote sier kan maken op haar trouwfeest en haar gasten echte haaievinnesoep kan serveren.
Waarom u en ik ook de walvis bedreigen
We zijn overigens allemaal een beetje verantwoordelijk voor de donkere wolken die boven de walvissen hangen. De opwarming van het klimaat tast immers spectaculair het basisvoedsel van de walvissen aan. Onderzoekers hebben vastgesteld dat de hoeveelheid krill sterk is afgenomen sinds de jaren '70, in sommige gebieden met 80 procent. Er blijkt een direct verband te zijn met het smelten van poolijs en het warmer worden van zeewater.
Negen procent magerder
Dat valt nu al te zien. De jongste twintig jaar zijn walvissen 9 procent magerder geworden. Ze slagen er steeds vaker niet meer in hun blubber en vetlaag gezond te houden. Die lagen zijn voor walvissen levensnoodzakelijk om zich te wapenen tegen het koude water. Ze halen er ook hun energie uit om de duizenden kilometers af te leggen naar de plaatsen waar ze paren en bevallen.
Walvissen vinden geen eten meer
De gebieden rond de Zuidpool waar walvissen op zoek gaan naar voedsel, zullen steeds kleiner worden, steeds minder voedsel bevatten, en steeds verder weg liggen. Onder meer de blauwe vinvis, het grootste levende wezen ooit op aarde, en de bultrug zullen veel moeilijker voedsel vinden. Die laatste soort is zich nota bene nog maar net aan het herstellen nadat ze bijna uitgeroeid was door de commerciële walvisvangst, vooral in de eerste helft van de 20e eeuw.
Krill-fest
Beide walvissoorten migreren. Om te paren, te kalven en hun jongen te zogen, verblijven ze in meer noordelijke gebieden van de oceanen. Maar gedurende 3 à 4 maanden eten ze krill, hun primaire voedingsbron, in de oceanen rond Antarctica. Daar bouwen ze vetreserves op voor de rest van het jaar. De walvissen voeden zich ter hoogte van zogenaamde frontale zones, waar voedselrijk water uit de diepte omhoog komt, en waar grote populaties krill zwemmen.
200 tot 500 km verder zwemmen
Door de opwarming van de Aarde verplaatsen deze frontale zones zich naar koudere gebieden rond de Zuidpool, en met hen, ook het belangrijke krill. Migrerende walvissen moeten daardoor nu al 200 tot 500 kilometer verder naar het zuiden zwemmen om op zoek te gaan naar voedsel. Deze extra afstand in hun jaarlijkse migratie kost hen extra energie en verkort de periode waarin de walvissen vetreserves opbouwen.
Twee graden
Omdat de zones die rijk zijn aan krill zich zuidwaarts verplaatsen, komen ze ook dichter bij elkaar te zitten, waardoor het gebied waar de walvissen zich voeden, steeds kleiner wordt. Bovendien zal er steeds minder krill en dus minder voedsel beschikbaar zijn voor de walvissen. Dat komt omdat de levenscyclus van krill afhankelijk is van zee-ijs, en er in de oceanen rond Antarctica tot 30 procent minder zee-ijs zal zijn bij een globale opwarming van twee graden. Die twee graden mag u overigens als een feit zien: het is dat getal waar alle partijen die deelnamen aan de klimaatconferentie in Kopenhagen zich bij hebben neergelegd. Het doel is nu niet meer dan 2 graden.
Je ziet het niet, je hoort het
Vervuiling is een ander probleem dat walvissen fataal dreigt te worden. En niet het soort dat u kan zien. De ernstige vorm van onderwatervervuiling kan je alleen horen. Ze leidt bij walvissen en andere zeezoogdieren tot gedragsstoornissen, verwondingen en zelfs de dood.
Stel u een geluid voor dat zo hard is dat het alle andere geluiden overstemt in uw eigen huis. Zo hard dat u volledig gedesoriënteerd raakt. Voor veel van de walvissen en zeezoogdieren in onze oceanen is dit de dagelijkse realiteit. Menselijke activiteiten in en op zee, zoals scheepvaart, olie- en gaswinning, bouwactiviteiten onder water, en militaire operaties, hebben ervoor gezorgd dat de hoeveelheid achtergrondlawaai in onze wereldzeeën dramatisch is toegenomen ¿ op veel plaatsen tot schadelijke niveaus.
Evolutie
Bij dieren als walvissen, die om te kunnen overleven afhankelijk zijn van hun akoestische zintuigen, kunnen door de mens geproduceerde geluiden niet alleen leiden tot permanente gehoorschade en -verlies, maar zelfs tot de dood. Geluid verplaatst zich heel gemakkelijk door water, en walvissen hebben zich in miljoenen jaren evolutie toegelegd op het gebruik van geluid om in zee te kunnen overleven. Walvissen zijn van nature sterk op geluid georiënteerd en gebruiken hun gevoelige gehoor en unieke 'stem' om met elkaar te communiceren, een partner te vinden, voedsel op te sporen, natuurlijke vijanden te ontwijken en te navigeren.
Liefdeslied voor iemand 100 kilometer verder
De laagfrequente tonen die blauwe vinvissen produceren kunnen zich bijvoorbeeld naar honderden kilometers verderop in de oceaan verplaatsen, waar ze door andere blauwe vinvissen worden opgevangen. Mannetjesbultruggen zingen lange, ingewikkelde liederen om vrouwtjes aan te trekken en passen hun gezang elk jaar aan.
Het is dus niet moeilijk voor te stellen welk verwoestend effect harde geluiden kunnen hebben op het normale leven van walvissen en andere zeezoogdieren. Veel bronnen van lawaai in zee, zoals de scheepvaart en militaire sonar, worden niet gecontroleerd of gereguleerd.
U gaat er dood van
Op de twee vorige bijdragen reageerden nogal wat mensen met het argument dat walvissen wel degelijk een belangrijke voedselbron kunnen zijn. Dat kan best, tenminste als u niet echt van plan bent oud te worden. Schadelijke en erg kankerverwekkende stoffen zoals pcb's en kwik in de zee stapelen zich immers op in de vetlagen van walvissen en andere zeezoogdieren. Zelfs ijsberen hebben er last van en de mannetjes worden er impotent van, zo blijkt uit research in Spitsbergen.
Er zijn onderzoeken naar de gezondheid van mensen die vaak walvisvlees of dolfijnachtigen eten. Ze hebben tien keer meer kwik in hun lijf dan iemand die dat niet doet. Het kwikniveau op de Faeröereilanden en in Taiji, waar ze dolfijnen en walvissen slachten en eten, bleek bij veel mensen 50 ppm (deeltjes per miljoen) te bedragen. Een niveau waarvan de medische wetenschap zegt dat het leidt tot zware neurologische problemen. Deze testpersonen aten niet eens wekelijks walvisvlees. Bij kinderen in gebieden waar het vlees van dolfijnen en walvissen op het menu staat is het nog erger: zij hebben 16 keer meer kwik in hun lijf dan de door de meeste overheden als limiet ingesteld 0.4 ppm.
Tachtig jaar afblijven
Wetenschappers zijn het erover eens dat om het walvisbestand op de helft van het niveau te krijgen voor de moderne visvangst, we minstens tachtig jaar helemaal met onze vingers van de dieren moeten afblijven. De dieren staan sowieso al onder druk van het klimaat en de troep die de mens maakt in de zee. Ze planten zich zeer traag voort.
Een hele uitdaging want visserijbeheer is altijd en overal een fiasco geweest. Alle wereldzeeën worden leeggevist. Op het moment dat we de commerciële walvisvangst enige legitimiteit verlenen, is het over en uit met deze schitterende dieren. (mvl)
